De dag van de uitvaart sluiten families vaak gezamenlijk af met een etentje. Even een rustpunt na de hectische en emotionele dag met elkaar. De spanning wordt gebroken en iedereen die het zelf heeft meegemaakt, weet dat deze etentjes vaak best gezellig zijn zo met elkaar. Iedereen is doodmoe aan het einde van de dag, dus slapen lukt vaak wel. En dan breekt de dag na de uitvaart aan.
Leegte
Ik waarschuw families hier altijd voor. Tijdens de periode tussen het overlijden en de uitvaart is er volop belangstelling van familie, vrienden en andere belangstellenden. Deze steun is ook heel belangrijk. Iedereen is er voor je, ook op de dag van de uitvaart. De dag na de uitvaart gaat voor iedereen het leven eigenlijk weer verder, de uitvaart is geweest en voor de belangstellenden is dit de afsluiting. Maar niet voor de directe familie. Dan begint het pas, de afleiding en de roes van alles regelen is weg. En vaak staat er ook niemand de dag na de uitvaart voor de deur, ze willen de familie met rust laten. En dat is goed, maar ook confronterend. Na zo’n intense week is het de eerste dag zoeken: wat ga ik doen, ga ik wat doen? Je bent dagenlang met het hele gezin geweest en die dag gaat iedereen weer zijn eigen weg. Er is een gevoel van grote leegte. Het verschil met de drukke dag ervoor kan niet tegenstrijdiger zijn. Maar het kan niet anders, er moet invulling worden gegeven aan het “nieuwe” leven, die zonder degene die is overleden.
Nazorg
Als ik na een aantal weken terug kom bij de familie en vraag hoe het met ze gaat, is het antwoord vaak: het is stil. Natuurlijk is het stil in huis, er mist iemand. Maar vaak wordt ook het contact met anderen gemist. Soms zijn ze ook wat verdoofd en zeggen: “Er waren zoveel mensen op het afscheid en nu hoor ik helemaal niets meer”. Ik probeer dan uit te leggen, dat voor iedereen buiten het gezin het leven weer doorgaat, zij ervaren het verlies niet dagelijks en pakken hun bezigheden weer op. Ze beseffen vaak niet het gat waarin de naaste familie valt en hoe voelbaar het gemis elke dag weer voor de familie is. Sommigen vinden het ook moeilijk om weer contact met de rouwende familie op te nemen, mijden het liever.
Aandacht na de uitvaart
Het blijft lastig, want je kunt niemand dwingen om contact op te nemen na de uitvaart. Maar een klein gebaar, een kaartje bijvoorbeeld om te laten weten dat je aan diegene denkt, maakt al het verschil. En het gesprek waar men zo voor vreest, is vaak lang niet zo erg als gedacht. We durven de vraag niet te stellen: hoe gaat het met je? Maar je zult verrast zijn door het antwoord, want vaak is dat niet “slecht”, maar “het is moeilijk, maar het gaat”. Laat de ander maar vertellen, het gaat vanzelf. Maar mijdt het onderwerp nooit, immers je deelt ook samen mooie herinneringen. En die blijven en helpen bij de verwerking. Dus praat samen over de mooie dingen. Een bezoekje is goud waard! In deze video vertel ik hier meer over.
Daarom sluit ik een plechtigheid eigenlijk altijd af met de oproep om ook na de dag van de uitvaart contact te houden met de familie: ik zeg dan letterlijk: ze kunnen ook na vandaag uw steun goed gebruiken!
